Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej » Na nadchodzące dni spotkania z zabytkami i przyrodą.

Zamek Tenczyn

Pozostałości zamku Tęczyn w miejscowości Rudno zabezpieczone przed niszczeniem ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego stanowią różnorodny i ciekawy zespół obiektów do zwiedzania. Przyjmuje się, że pierwszy zamek (drewniany) zbudował około 1319 r. kasztelan krakowski Nawój z Morawicy. Wzniósł on największą na zamku wieżę, zwaną do dziś „Wieżą Nawojową”. Właściwym twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Jędrzej , wojewoda krakowski i sandomierski. On także pierwszy przyjął nazwisko Tęczyński. Syn Jędrzeja, Jaśko, odnowił i znacznie rozbudował zamek, a także założył kaplicę. Około połowy XVI w. często na zamku bywali: Mikołaj Rej z Nagłowic, Jan Kochanowski, Piotr Kochanowski oraz inne ważne postaci polskiego odrodzenia. W 1570 r. kasztelan wojnicki, podkomorzy wielki koronny Jan Tęczyński rozbudował zamek wraz z podgrodziem został on otoczony murem kurtynowym. W 1655 r. marszałek wielki koronny Jerzy Lubomirski, ustępując przed Szwedami, ukrył skarbiec koronny w Starej Lubowli na Spiszu, ale rozpuścił fałszywą wieść, że skarbiec znajduje się na Tenczynie. Oddział szwedzki wymordował całą załogę, ale nie znalazł skarbu koronnego więc w lipcu 1656 r. opuścił zamek i go spalił. Po potopie szwedzkim zamek został w większej części odbudowany, uległ jednak pożarowi w wyniku uderzenia pioruna i od tego czasu popadał w coraz większą ruinę. Obecnie ruiny zamku dzięki porozumieniu gminy Krzeszowice ze spadkobiercami Adama hr. Potockiego zostały ponownie otwarte dla zwiedzających. Do zamku można dojechać autostradą A4 w kierunku Krakowa zjazd w miejscowości Rudno lub trasą 94 na Olkusz i dalej 791 przez Lgotę do Tenczynka.

Rezerwat Przyrody Dolina Żabnika

Dolina Żabnika to piękne i malownicze miejsce w Jaworznie, w dzielnicy Ciężkowice. Powstał tu rezerwat przyrody obejmujący całą dolinę potoku Żabnik. Wstęga Żabnika wcina się w podłoże na głębokość 10 metrów tworząc rozlewiska, zabagnienia i zastoiska wodne. To tłumaczy torfowiskowy charakter rezerwatu. Rośnie tu rosiczka okrągłolistna i inne ciekawe gatunki roślin torfowiskowych, szuwarowych i wodnych. Pojawiają się też gatunki górskie. Co ciekawe, w wodzie żyją unikatowe gatunki zwierząt, jak: śliz, strzebla potokowa, oraz larwy chruścików i widelnic. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 363 gatunków roślin naczyniowych oraz 105 gatunków mszaków. Wśród przedstawicieli flory 14 gatunków to gatunki górskie, 23 gatunki roślin są chronione Rozlewa się tu urodziwy staw Żabnik, który ma lazurowe wody i przypomina nieco stawy tatrzańskie. To piękne miejsce spacerowe, idealne na rekreację na łonie natury.

Pustynia Błędowska

Pustynię Błędowską stworzyli ludzie, wycinając drzewa pod budowę szybów do okolicznych kopalni, w ten sposób piaszczysta gleba, odsłonięte połacie terenu poddawane działaniu wiatru i słońca spowodowały dalsze zmiany w terenie, powstał specyficzny mikroklimat przypominający pustynny powstają tu wydmy, można było zaobserwować burze piaskowe. W tym czasie pustynia miała pow. 150 km kw. jednak z czasem jej powierzchnia się zmniejszyła, w latach 60-tych XX wieku pustynia została obsadzona sosną pospolitą, dębem czerwonym oraz wierzbą kaspijską w celu ustabilizowania piasków. Pustynia podzielona jest zarośniętym pasem ciągnącym się wzdłuż koryta Białej Przemszy na dwie części: północną – mniejszą i południową – większą. Średnia głębokość piasków wynosi 17–20 m. Piasek tworzą drobne ziarna kwarcowe z licznymi okruchami innych minerałów. Najczęściej są one oszlifowane do połysku. Do atrakcji należą fulguryty, czyli grudki minerałów powstałe wskutek stopienia piasku przez pioruny. Na pierwszy rzut oka krajobraz wydaje się monotonny, lecz niewielkie formy wydmowe oraz dolina Białej Przemszy urozmaicają okolicę.

Do niedawna na terenie tym można było obserwować zjawiska charakterystyczne dla naturalnych pustyń, jak fatamorgany czy burze piaskowe, oraz wydmy. Obecny pejzaż pustyni staje się coraz mniej pustynny. Wokół rośnie las sosnowy, a zarośnięte dawne wydmy przypominają łąkę. Dodatkowo na obecny wygląd wpłynęło posadzenie w zachodniej części pustyni młodników sosnowych i brzozowych. Stopniowe zarastanie pustyni spowodowało, że obecnie pustynia ma około 33km2 powierzchni (długość około 10km, szerokość w niektórych miejscach do 4km). Podczas wyprawy na Pustynię Błędowską warto odwiedzić punkty widokowe, z których możemy podziwiać jej piękną panoramę. Pierwszym z nich jest wzgórze Czubatka w Kluczach (382 m n.p.m.), z ruinami punktu dowodzenia niemieckich wojsk z II wojny światowej oraz wieżą obserwacyjną Nadleśnictwa Olkusz. Drugim punktem widokowym jest Dąbrówka w Chechle (355 m n.p.m.), skąd można zobaczyć jeszcze piękniejszy widok, z jeszcze większym terenem odkrytego piasku.